Beton van 1,40 meter dik wegknippen op een hoogte van 120 meter. LaarakkersDemocom doet dat in het Duitse Boxberg met een powerpack aan een draadkraan. Die werd geleverd door Rigter Rentall & Repair, dat onder het powerpack een Demarec DCC75 betonschaar hing.
De sloop van koeltorens van de voormalige bruinkoolcentrale in het Duitse Boxberg wordt uitgevoerd door LaarakkersDemocom. Het bedrijf sloopt hier vier identieke koeltorens. Drie daarvan worden neergehaald met behulp van springstof. Bij de vierde was dat niet toegestaan omdat de risico’s te groot waren. Vlak naast deze koeltoren staat een schakelstation. Als die worden geraakt, zit de hele omgeving zonder stroom. En dat is niet volledig uit te sluiten omdat het 40 jaar oude beton al diverse scheuren vertoonde. De opdrachtgever koos daarom voor knippen.
Knippen van zo’n hoge betonconstructie kan niet met een gewone sloopkraan. De hoogste sloopkraan komt tot 74 meter, waarbij het toolgewicht beperkt is tot 3 ton, weet Kees Rigter van Rigter Rentall & Repair (RRR). De koeltoren is aanzienlijk hoger en er is een zware betonschaar nodig om de dikke bovenrand weg te kunnen knippen. De rand is 1,40 meter dik en daarvoor is een betonschaar nodig die tot 1,75 meter kan openen.
‘Dan kun je werken met een torenkraan die je in het centrum van de koeltoren opstelt of met een draadkraan’, zegt directeur Wiljan Laarakkers van LaarakkersDemocom. Extra uitdaging was de diameter van 80 meter van de koeltorens. Met een slimme aanpak kon Laarakkers dat doen met een draadkraan zonder die te verplaatsen. Verplaatsen zou zo maar een dag extra kosten. ‘Daarvoor hebben we als eerste aan de bovenkant van de koeltoren een stuk weggehaald in een V-vorm. Daardoor konden we de giek platter leggen en dus verder reiken. Dat was ver genoeg om ook de verste zijde te slopen.’
Ruimschoots ervaring
Laarakkers benaderde Rigter om voor het juiste equipment te zorgen, met een powerpack in een draadkraan. Rigter heeft hier ruimschoots ervaring mee. Dat begon in 2017 toen Maarten Lek van Lek Sloopwerken een oplossing vroeg om tijdelijke versterkingswanden voor de Zeesluis IJmuiden te verwijderen. …. Daarna volgden er diverse projecten, met als hoogtepunt in 2020 de sloop van de 172 meter hoge schoorsteen bij de kerncentrale in Borssele
Hijsbalk in powerpack
Inzet van een powerpack op zich is niet bijzonder. Maar die staan eigenlijk altijd gewoon op de grond. Dan heb je lange slangen nodig tussen het powerpack en je tool. Je moet die slangen ook ophangen in je kraan en mee laten bewegen met je tool. Daarvoor heb je eigenlijk een dubbele haak nodig. En dan nog blijft het lastig. Je moet continu met een verrekijker kijken en aanwijzingen geven voor de aansturing van beide haken.’
‘Wij hangen het powerpack dus in de kraan, waardoor je met korte slangen kunt werken. Bijzonder daaraan is de grootte van het powerpack en het gewicht dat er onder mag hangen. … We laten er hijsbalken inbouwen zodat we er zware tools onder kunnen hangen. Daarbij kunnen er ook nog eens allerlei verschillende tools onder gehangen worden. De oplossing is daarmee echt multifunctioneel.’
RRR verhuurt en verkoopt powerpacks van 14, 65, 150 en 430 pk. In Boxberg is het zwaarste powerpack ingezet. Die levert 575 l/min bij 320 bar en valt ook nog eens in milieuklasse Euro 6. Het powerpack zelf weegt 6 ton en er kan een hijsgewicht van maximaal 25 ton onder hangen.
Zwaarste betonschaar
Om de betonrand te kunnen knippen, koos Rigter voor een Demarec DCC75. Dit is de zwaarste betonschaar die Demarec levert. De DCC75 heeft een bedrijfsgewicht van 6,3 ton en een breekkracht van 1961 kN. Rigter schafte deze schaar nieuw aan voor deze klus.
De kunst is uiteraard om op deze grote hoogte de schaar op de juiste plek op het beton te positioneren. ‘We hebben twee camera’s op de kraan gebouwd, zodat er goed zicht is op de schaar. De camera’s worden bediend door de kraanmachinist, maar we hebben ook een unit met een bedieningsruimte op de grond. Van daaruit wordt met een afstandsbediening de schaar aangestuurd. De afstandsbediening heeft een bereik van 250 meter.’
Lastig blijft natuurlijk dat een draadkraan gevoelig is voor beweging en bijvoorbeeld wind. ‘Het powerpack kan dus gaan draaien. We kunnen aan de bovenzijde een rotatiefunctie inbouwen om dat te corrigeren, maar het belangrijkste is dat je een goede machinist hebt, in samenwerking met degene die de afstandsbediening in handen heeft. Je moet de schaar op het beton zetten en laten knippen. Daarna ga je die een beetje lossen en opschuiven. De schaar blijft dus op het beton; die ga je niet optillen.’
Dan nog is het behoorlijk intensief werk. ‘Daarom wordt het werk gedaan door twee machinisten, die elkaar om de twee uur afwisselen.’
Vergruizen
De zware betonschaar is in Boxberg alleen gebruikt voor de dikke bovenrand van de koeltoren. De wanden daaronder zijn slechts 25 cm dik. ‘Als de machinist dat wil, kun je daar ook prima grotere stukken van de dunnere wanden mee weg knippen. In dit geval vonden ze het gemakkelijker om dat te doen met een vergruizer. Die is 90 cm breed, waar de schaar maar 15 cm breed is. Dan kun je dus in één keer een groter stuk vergruizen.’ …..
Waar Kees Rigter zich uitermate goed bewust van is, is dat er een behoorlijk prijskaartje hangt aan de kraan die Laarakkers voor dit werk inhuurt. Dat betekent dat stilstand voorkomen moet worden. ‘Daarom is er in Boxberg ook het nodige reservematerieel aanwezig, waaronder scharen, maar ook een extra powerpack. En we hebben nog een powerpack bij ons bedrijf in Eemnes. Mocht een powerpack het begeven dan staat er dus heel snel weer een op reserve.’
Niet de eerste keuze
Toch was werken met een powerpack in de draadkraan met betonschaar er onder niet de eerste keuze van Laarakkers. ‘Technisch is het mogelijk, maar het is niet het meest economisch. We hebben dan ook lang ingezet op andere oplossingen. Dat waren het laten springen van de koeltoren of het laten instorten door het weghalen van de kolommen. Dat laatste hebben we eerder ook gedaan bij andere koeltorens. Dat doen we met een op afstand bedienbare graafmachine. Als je de kolommen er op de juiste volgorde onder uit haalt, gaat dat goed. Dat is een mooie techniek, waarvan we verwachten dat er meer interesse voor is, ook voor andere gebouwen. Maar de opdrachtgever heeft hier gekozen voor knippen en heeft ook de meerkosten betaald”, zegt Wiljan Laarakkers.
Het was voor Laarakkers de eerste keer dat het bedrijf deze oplossing toepaste. Waarbij Wiljan Laarakkers beaamt dat het technisch een goede oplossing is, die door Rigter ‘zeer professioneel’ opgezet en begeleid is. ‘Met de camera’s, de bedieningsunit en de begeleiding van de machinist hebben ze dat heel goed gedaan. De schaar en de vergruizer waren daarmee ook goed te positioneren. Hangend in de staaldraad zetten ze zich zelf ook wel naar het werk. Uiteraard kun je niet wrikken en geen druk zetten zoals in een sloopkraan, maar dat gaat helemaal goed. Grootste probleem is eigenlijk de wind. Zodra het wat steviger waait, mag je met een kraan van deze hoogte niet meer draaien. Dat leidde tot een paar dagen stilstand.’
Op het werk werd ondertussen ook nog de op techniek van een op afstand bedienbare graafmachine ingezet. Dat betrof hier een 25-tons Hitachi graafmachine, die werd uitgerust met een ‘Remoquip remote control system’. ‘Dat kun je eigenlijk op elke graafmachine inbouwen. Daarmee is die tot op 500 meter te bedienen, met een pack met joysticks voor de buik. We hebben deze techniek hier ingezet om een ingebouwde laag prefab beton weg te halen. Die was gelegd op asbest vulplaatjes. We konden de hele inbouw nu eerst naar buiten brengen en daar vervolgens het asbest saneren, uiteraard in afstemming met de verantwoordelijke Duitse instanties.’
Verschenen in: Bouwmachine
Tekst: Henk Wind
Foto’s: RRR